22.11.13

Ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν στην Αθήνα

http://www.flickr.com/photos/freire-pintor/5096939917/

Ένας απτους σπουδαιότερους φιλοσόφους του καιρού μας ίσως ο σπουδαιότερος εν ζωή ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, βρέθηκε πριν από λίγες μέρες στην Αθήνα. Το Σάββατο 16 Νοεμβρίου μίλησε σένα κατάμεστο αμφιθέατρο στο Γκάζι, σε εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ για την επέτειο του Πολυτεχνείου, ενώ τη Δευτέρα 18 Νοεμβρίου επισκέφτηκε το Θέατρο Εμπρός και συζήτησε με τους παρευρισκόμενους. 

Οφείλουμε να συγχαρούμε τον ΣΥΡΙΖΑ που κάλεσε τον Αγκάμπεν στην Ελλάδα, παρότι η πολιτική θεωρία του διαφέρει αρκετά απτην επικρατούσα εντός του ΣΥΡΙΖΑ αντίληψη για την εξουσία. Η πολιτική θεωρία του Αγκάμπεν είναι δύσκολο να εργαλειοποιηθεί ώστε να χρησιμεύσει ως οδηγός για την κατάληψη της εξουσίας ή ως μέσο για κάποια «πολιτική αλλαγή». Κατά συνέπεια, δικαιολογημένα δυσκολεύεται να συμμεριστεί την απαισιόδοξη στάση του Αγκάμπεν εκείνη η τάση της Αριστεράς που πιστεύει ακόμα στην «πολιτική αλλαγή» (βλ., για παράδειγμα, αυτό το κείμενο του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου).

Ο Αγκάμπεν δεν παραιτείται, κατά τη γνώμη μου, απόλυτα από την ιδέα της αλλαγής και της «δυνητικότητας» του μέλλοντος (βλ. και την εξαιρετική εισαγωγή της Αθηνάς Αθανασίου στη σαββατιάτικη ομιλία του). Άλλωστε, στη φιλοσοφία του συναντούμε το «ελευσόμενο» του Ντεριντά, με τη μορφή της ελευσόμενης κοινότητας, της κοινότητας που έρχεται. Αλλά δεν πρόκειται για την απλοϊκή πίστη της μαρξιστικής Αριστεράς στη νομοτελειακή πρόοδο και στην τελική έλευση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Πρόκειται για μια βαθύτερη, μη μεσσιανική, αντίληψη για την ιστορία και το χρόνο.

Κομβική θέση στην ομιλία του Αγκάμπεν στο Γκάζι είχε μια νέα έννοια που εισήγαγε στην πολιτική φιλοσοφία, η έννοια της destitutional power. Εμπνεόμενος απτον Μπένγιαμιν, ο Αγκάμπεν αντιπαραθέτει στην con-stitunional power, δηλαδή στη συντακτική ή συντάσσουσα εξουσία την de-stitutional power. Τι σημαίνει αυτή η έννοια και πώς πρέπει να μεταφραστεί στα ελληνικά;

Συντακτική ή συντάσσουσα εξουσία είναι, κατά τον Μπένγιαμιν και τον Αγκάμπεν, ο νεωτερικός τρόπος της πολιτικής αλλαγής. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την επαναστατική βία. Η επανάσταση ανατρέπει την υπάρχουσα συνταγματική τάξη και δημιουργεί ένα νέο σύνταγμα. Με τη συντακτική εξουσία δημιουργείται, τίθεται εν ισχύι και διατηρείται εν ισχύι ένα νέο σύνταγμα και μια νέα συνταγματική τάξη. Συνεπώς, η Γαλλική ή η Ρωσική Επανάσταση έκαναν χρήση αυτής της συντακτικής εξουσίας. 

Η destitutional power, αντίθετα, είναι μια εξουσία που πρέπει να εφεύρουμε, μια εξουσία που θα αφαιρεί τη βία και την εξουσία απ την υπάρχουσα συνταγματική τάξη. Θα είναι μια διαρκής κατάσταση α-νομίας και αν-αρχίας. Στiς λέξεις destitution και destitutional που χρησιμοποιεί ο Αγκάμπεν διακρίνεται ξεκάθαρα η ρωμαϊκή ρίζα του ρήματος destituo, που σημαίνει, εκτός από τίθημι ή καθίστημι, και εγκαταλείπω, στερώ, απογυμνώνω. Επομένως, η destitutional power είναι μια εξουσία που απογυμνώνει την ίδια την εξουσία, τον ίδιο της τον εαυτό, από τη βία του νόμου. Νομίζω λοιπόν πως πρέπει να μεταφραστεί ως απο-τακτική ή απο-τάσσουσα εξουσία. Έτσι, θα αντιπαρατίθεται και ετυμολογικά στη συντακτική εξουσία αλλά θα ακούγονται μέσα της και οι έννοιες της απόταξης (δηλαδή της άρνησης, της απάρνησης, του διωξίματος) και της αποταγής (δηλαδή της παραίτησης, της απόσυρσης).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου