Περί παρασίτων και παρασιτισμού

«Στη δίκη του Ιωσήφ Μπρόντσκι το 1964, η κύρια κατηγορία συνίστατο στο ότι, επειδή δεν είχε μόνιμο επάγγελμα, ο Μπρόντσκι ήταν κοινωνικό παράσιτο (η επιγραφή έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου την ημέρα της ακροαματικής διαδικασίας έγραφε “Ακρόαση του παράσιτου Μπρόντσκι”). Η δεύτερη κατηγορία εναντίον του συνίστατο στο ότι είχε γράψει αντισοβιετικά ποιήματα. Στη δίκη όμως η δικαστής δεν επέτρεψε στον συνήγορό του να εξετάσει τη δεύτερη κατηγορία παραθέτοντας τα σχετικά ποιήματα, επιβάλλοντας έτσι σιωπή στα ενοχλητικά κείμενα ακόμη και μέσα στην αρένα της δίωξής τους. Ούτε δέχτηκε την απάντηση του Μπρόντσκι “Γράφω ποίηση” στην ερώτηση “Τι δουλειά κάνετε;”» (J.M. Coetzee, Περί λογοκρισίας, μτφρ. Δέσποινα Ρισσάκη, Πατάκης, Αθήνα 2006, σελ. 307)

Ο Καβάφης ως κέντρο του νεοελληνικού κανόνα

 

Ποια είναι η θέση του Καβάφη στον νεοελληνικό λογοτεχνικό κανόνα; Και ανήκει άραγε στον κορμό της νεοελληνικής λογοτεχνίας; Ή μήπως είναι μια εξαίρεση, μια παρέκκλιση απ’ την κανονική ροή, απ’ τη βασιλική οδό που οδηγεί απ’ τον Σολωμό ως τον Παλαμά κι από εκεί ως τον Σεφέρη και τον Ελύτη; Είναι μια συζήτηση που έχει γίνει επανειλημμένως και συνεχίζει να διεγείρει τα πάθη από καιρού εις καιρόν. Άλλωστε, δεν πρόκειται για ένα ζήτημα που μπορεί να λυθεί οριστικά. Στην πραγματικότητα, η θέση κάθε συγγραφέα στον κανόνα δεν είναι απόλυτα σταθερή· ο κανόνας μεταβάλλεται, εξελίσσεται, ανατρέπεται.

Είναι ο Καβάφης μείζων ποιητής;

Ποιος είναι ο μείζων συγγραφέας; Ποιος είναι ο συγγραφέας που κατέχει μια σπουδαία θέση στον λογοτεχνικό κανόνα και στην ιστορία της λογοτεχνίας; Ποιος είναι ο συγγραφέας που όλοι αναγνωρίζουν ότι αξίζει να διαβαστεί και ότι είναι δεξιοτέχνης; Σίγουρα δεν μπορούμε να αποφανθούμε εξετάζοντας το έργο του στο πλαίσιο του μικρού χρόνου. Για να γίνει κάποιος μεγάλος συγγραφέας, πρέπει να σπάσει τα δεσμά της εποχής του, πρέπει να απελευθερωθεί απ’ τον εγκλεισμό στα στενά χρονικά του όρια, πρέπει να εισέλθει στον μεγάλο χρόνο.